Sprezzatura

Sprezzatura, zei een Italiaanse vriendin toen ze het over de manier had waarop ik mijn tuin onderhield.

Nooit eerder kreeg ik zo’n mooi compliment. 
Het is dan ook een prachtig woord.

Je moet het eens in je mond laten zwemmen alsof je de beste Spritz van Venetië degusteert.

Het verwijst naar een typische Italiaanse stijl, een eigenzinnige combinatie van achteloosheid en subtiele sturing met op het eind een nonchalant uitgestrooide topping, als kleine schijfjes parmeggiano die het gerecht zijn diepe smaak geven.

Mijn tuin heeft blijkbaar iets nonchalants en tegelijk verrassend omdat hij tussen alle stoelen valt. Logisch ook, ik stop hem af en toe iets toe zonder te kijken of die geplante passanten kunnen opschieten met elkaar of niet. En er staat veel kruid waarvan het voorzetsel ‘on’ is afgevallen. Voor sommigen is het wellicht een rommeltje, voor hen die design tuinboeken op de salontafel hebben liggen wellicht een verschrikking, voor mij een multiculturele samenleving waar ik oprecht van genieten kan. 

Tot die multiculturele samenleving hoort naast de flora uiteraard ook de fauna die rechtmatig mijn tuin bevolkt. Ze waren er immers al lang voor mij, duizenden jaren wellicht, de muizen, mollen en slakken.

In hen ken ik mijn meerdere, ik kan niet tegen ze op. Alleen nog maar de slakken. Als na weken van vertroeteling de eerste blaadjes van mijn courgettes en dahlias met ontroering zullen verwelkomd worden, zal het hoera geroep al snel verstillen door de niet te stuiten, vreetgrage passage van naakt- en huisjesslak. Alles zal ik geprobeerd hebben om hun opgang te remmen: zand, eierschelp en escar-go strooien, planken, platte stenen en vallen leggen, tot handmatig plukken, voodoo rituelen en met de vuist in de lucht No passaran roepen toe. Het zal ze niet deren, ze winnen onverstoorbaar en dan voel ik me zo klein. Prachtig is dat.

Telkens opnieuw nodigen ze me uit om de beklemmende, narcistische visie van de mens als enig en verheven referentiepunt op aarde, te doorprikken. Clarissa Pinkola Estès beschrijft het zo mooi: ‘Het is ons vluchtige contact met de natuur dat ons ertoe brengt onze gesprekken niet te beperken tot mensen, onze schitterendste bewegingen niet tot dansvloeren, onze oren niet alleen tot muziek van door mensen vervaardigde instrumenten, of onze ogen tot ‘aangeleerde’ schoonheid, onze lichamen tot goedgekeurde sensaties, of onze geest tot die dingen waarover we het allemaal eens zijn.’ 

Met Walt Whitman vraag ik me af: ‘Nadat je je hebt uitgeput in wat er te vinden valt in de liefde, het werk, de politiek, de hobby’s enzovoort – heb je ontdekt dat geen van deze zogenaamde zingevers uiteindelijk permanent voldoening geeft. En wat blijft er dan over?’

De vraag is voor de meesten onder ons een lange, verwarrende reis, om uiteindelijk te landen in het door eenvoud en evidentie gecamoufleerde antwoord dat er altijd was maar nooit ten volle doordrong: de natuur.