Laat me maar meteen een moeilijke binnen gooien:
Wat er ook gebeurt, hoe pijnlijk of akelig ook, het is goed omdat wat zich in je leven aandient, jouw leven is.
Toegegeven, het is een kei moeilijke uitdaging die hier vanuit een boeddhistisch geïnspireerde mindfulness als een koude dweil in je nek wordt geploft. Maar als je vanuit dit vertrouwen handelen kan, hoef je nooit meer in de treurigste aller posities terecht te komen: de slachtofferpositie.
Als het leven kantelt, is het ook altijd goed om te beseffen: dit is des mensen, er zijn op dit moment duizenden anderen op deze aardkloot die iets gelijkaardigs meemaken en over alle tijden heen hebben miljarden mensen dit meegemaakt. Je bent niet alleen, stap in die onmetelijke reeks van anderen met wie je verbonden bent in hetzelfde lot, over de grenzen van ruimte en tijd heen, voel je deel van dat groter geheel. In verbondenheid verdwijnt de last niet, maar het leed wel.
Vaak wordt gezegd dat de moeilijkste situaties of gebeurtenissen net deze zijn die jou ook het sterkst maken. Ik weet niet of dat wel altijd klopt, maar wat ik wel geloof is dat zo’n ervaring je milder en meer empathisch maakt naar je medemens toe, en dat op zich versterkt ongetwijfeld ook de kwaliteit van je eigen leven.
Kijk, ik ben kind van middenstanders, mijn ouders waren winkeliers, en daar heb ik zo’n akelig kantje aan overgehouden dat me wel eens van pas komt, als ze dan toch gebeuren, die akelige dingen. Dan steekt de winkelier in me zijn vinger op en vraagt: ok, shit happens, en op welke manier kan ik dat een beetje laten opbrengen, hoe zullen we dit laten renderen?
Akelige gebeurtenissen zijn vaak inspirerende leermeesters.
Dat merkte ook Edith Eger na in de concentratiekampen vier jaar lang de meest mensonterende verschrikkingen te hebben doorstaan. Ze werd nadien zelf psychologe om mensen te helpen met akelige of traumatische ervaringen.
Eén van haar uitgangspunten is het onderscheid dat ze maakt tussen ‘slachtoffer worden van iets’ en ‘de slachtofferrol opnemen’. Terwijl het eerste ons overkomt vanuit de buitenwereld, komt het tweede vanuit onze eigen binnenwereld. Dat laatste is een keuze, stelt ze onomwonden in haar boek ‘De keuze’ dat ze schreef op haar negentigste. ‘We blijven slachtoffer omdat we ons vasthouden aan die slachtofferrol.’
In haar methode leert ze om die identificatie met de slachtofferrol op te geven door een mildere kijk te ontwikkelen die sterk aansluit bij de methodiek van mindfulness.
Wat Eger ons leert, vanuit haar eigen traumatische ervaring zowel als die van de honderden getraumatiseerde mensen die ze in haar praktijk heeft geholpen, is te beseffen én aanvaarden dat we kunnen kiezen waar we op focussen, ook in verschrikkelijke omstandigheden. In mijn boek ‘Wat is er mis met mij?’ vertel ik een aangrijpende anekdote waarin ze dat heeft toegepast met haar zusje toen ze in het concentratiekamp waren beland en meteen kaalgeschoren werden.
Niet voor niets beschrijft ze haar methode als ‘iemand bevrijden uit de gevangenis van de eigen gedachten’.
Hoe groot of klein de tegenslag is die ons toevalt, wat we allemaal verlangen ‘is de vrijheid om het leven te accepteren zoals het is en onszelf echt te leren kennen en te zijn.’