Hou van vragen, twijfels en onzekerheden

Beroepshalve word ik vaak geconfronteerd met levensvragen: “Wat moet ik doen met…”, “Hoe ga ik om met …”, “Wat is de beste keuze”, “Waarom moet dit me overkomen”, “Wat is de oorzaak van…”.
Hoe ouder ik word, hoe minder ik een antwoord heb.

Toen ik jonger was viste ik gretig de antwoorden op uit de psychotherapeutische vijvers waarin ik professioneel leerde zwemmen. Dat waren achtereenvolgens de psychoanalyse, het systeemdenken, de cognitieve gedragstherapie, hypnotherapie, directieve therapie en de filosofische scholen die me verrijkten. Telkens ik meende de juiste antwoorden gevonden te hebben haalde de complexiteit van de realiteit me in en trok ik naar een nieuwe vijver op zoek naar betere, meer allesomvattende antwoorden die na een naïeve opstoot van enthousiasme weer onderuit gehaald werden door de toetsing met de meervoudig gelaagde werkelijkheid.

Het verzet en het onbegrip hierover maakte over de jaren heen heel geleidelijk aan ruimte vrij voor een nieuw inzicht:het antwoord is niet altijd nodig. Het is de vraag die telt. Ze zet in gang, ze brengt je in beweging.
In weerwil van wat gangbaar is, moeten vragen niet steeds meteen een antwoord krijgen en twijfels zijn ook geen ziekte om mee naar de huisarts te lopen.

In mijn cursussen geef ik dat moeizaam verworven inzicht door en fluister ik mijn cursisten toe: hou van vragen, twijfels en onzekerheden, en koester ze als zeldzame parels als je ze niet beantwoorden kan.
Het gaat immers om het proces dat ze ontlokken, en misschien komt het antwoord later, misschien ook niet, maar intussen heeft je vraag of twijfel een verandering teweeggebracht.
Je hoeft niet alles te kunnen verklaren, kennen of bezitten om gemoedsrust te hebben.
George Steiner vertelde daar een mooie anekdote over.

Hij was gastprofessor in China en hij ontmoette er de archeologen die die enorme terracotta legers hadden opgegraven. In totaal zo’n twaalfduizend immense beelden van keizers, soldaten, paarden in de graven van Setsj’wan. Ze vertelden hem dat elk beeld een eigen, specifieke expressie had. Net daarom kon Steiner niet begrijpen dat ze niet alle beelden wilden opgraven. “Wil je die dan niet allemaal zien”, vroeg hij hen. Maar ze zeiden: “O nee, we bedekken grote delen van die legers weer met aarde, we zorgen ervoor dat ze droog en veilig liggen, en laten ze met rust. De beelden die we hebben gezien zijn al zo mooi, en bevredigen onze wetenschappelijke behoefte en nieuwsgierigheid. Laat nu maar de komende generaties het plezier om de rest te vinden.”

Dat was behoorlijk confronterend voor Steiner die heel zijn leven lang gebeten was door de drang alles in kaart te brengen en te inventariseren om zo de wereld ‘volledig’ te leren kennen.
“Die ontmoeting met die Chinese archeologen was een belangrijke les voor mij, ik was diep ontroerd. Wij zouden meteen de bulldozers laten aanrukken en dat hele leger in een museum opstellen, of ze op zijn minst allemaal fotograferen om ze te kunnen catalogiseren.
Het feit dat de Chinezen ze ongezien laten liggen getuigt van een groot vertrouwen in de toekomst, een grote wijsheid, volwassenheid en innerlijke rust.”

(uit ‘Mindful met Michel, mediteren met Marcel’, mijn nieuwe, nog te verschijnen boek)