Ook al denken we dat het ‘geluk’, de ‘harmonie’ en soortgelijke nagestreefde toestanden ons leven dankbaar maken, is het niet net de tegenslag die ons bewuster heeft leren genieten van datgene waar we anders niet de ontvankelijkheid voor hadden?
Zo hebben velen door de corona crisis prachtige natuurplekken leren kennen in hun directe omgeving, of zijn ze bewuster gaan genieten van wat zich afspeelt in hun tuin. Of werd het plezier van gezelschapsspelletjes ontdekt, of leerde men de weldadigheid van rust kennen.
En is het ook niet datgene wat uiteindelijk niet gebeurde in het leven, het verlangen dat aanspoelt op het grote strand van de teleurstelling, waardoor we kunnen dagdromen in de hangmat van onze verbeelding? De mooiste liefdesverhalen, de boeiendste avonturen kan je slechts in hun volle zuiverheid beleven doordat ze ontsnappen aan de toetsing met de complexe realiteit.
En verschijnt met elke tegenslag ook niet de verrijking van een levensles?
Soms niet denk ik, maar vaak wel, verrassend als een bloem op de mesthoop.
Het was al laat toen ik vannacht deze aanzet schreef en omdat ik te moe was om hem verder uit te werken kroop ik in bed met een tijdschrift en las een interview met de Engelse succesauteur Matt Haig. En het leek wel alsof hij die aanzet verder uitschreef, geïnspireerd door die fundamentele boeddhistische wijsheid dat je nooit gelukkig kan zijn als je een leven zonder lijden verwacht (‘lijden’ klinkt nogal dramatisch maar dient vanuit het boeddhisme begrepen te worden als ‘tegenslag’, het gegeven dat het leven niet loopt zoals je had gewild).
Zo’n voorwaardelijke verwachting van het leven, kan immers alleen maar tot steeds herhaalde teleurstelling en frustratie leiden. Hij noemt dat ‘een waarheid als een koe die we tegenwoordig al te vaak over het hoofd zien’ en wijst daarvoor met de vinger naar de sociale media, de TV programma’s, series en talentenshows die ons doen geloven dat een louter gelukkig leven de norm is en wanneer je die niet haalt, je gefaald hebt.
Laat je niets wijsmaken door wat op je schermpjes verschijnt.
Het zijn oogverblindende leugens.
Op die schermen met zijn lachende, happy people, is er geen eenzaamheid, geen vertwijfeling, geen verdriet, geen stress, geen uitputting, geen moedeloosheid, geen ziekte, geen dood.
Alsof het leven een tapijt is zonder achterkant. Zonder knopen, breuken, kwetsuren, littekens, slijtage, vergankelijkheid.
Nog even Matt Haig: ‘Wat voor wereldbeeld je ook hebt, het moet er één zijn dat wanhoop, lijden, pijn en onrust omvat, want er bestaat geen leven dat je daarvan spaart.’
Maar vooral: het ene hangt aan het andere vast, als het plakstrookje aan een sigarettenblaadje.
‘If I got rid of my demons, I’d lose my angels’, antwoordde
Tennessee Williams toen hem gevraagd werd of hij er zou voor kiezen, mocht het al kunnen, zijn homoseksualiteit achter zich te laten.
Vandaar dat ik vandaag mijn nieuwsbrief begon met die intrigerende prachtzin van die andere sublieme schrijver, Rainer Maria Rilke:
Let everything happen to you, the beauty and the terror.