Genieten van verliezen

Iedereen (glim)lacht op deze prent uit de zeventiger jaren, behalve de zittende man uiterst links. Dat is waarschijnlijk de winnaar van het petanque spel dat ze net achter de rug hebben.

Een winnaar die sip kijkt en een verliezer die lacht?
Ja, zo gaat het eraan toe bij Fanny.

Hier is ze te zien op een foto, maar een dertigtal jaar geleden ontdekte ik haar, op mijn eeuwige queeste naar art brut, in het Musée d’Art Naïf van Noyers-sur-Serein. Daar verscheen ze op een schilderijtje uit het begin van de vorige eeuw.
Te zien was een wulpse dame, met de rug naar je toegekeerd, die zich licht voorover buigt en, haar rokken optillend, de toeschouwer haar billen toont.

Het schilderijtje zat in een koffer die werd bovengehaald door de waard van het café waar de plaatselijke pétanqueclub hun dorst kwam lessen. Als de verliezer stommiteiten had uitgehaald, dan werd Fanny zonder mededogen door de waard uit haar koffertje gehaald. De verliezer moest dan, onder het toeziend oog van de andere spelers, geknield en devoot Fanny’s billen kussen. Zijn ‘zonden’ waren dan vergeven, want het opschrift boven het schilderijtje sprak alzo :
“Fanny avec délicatesse
Excusera votre maladresse »

Elke pétanqueclub die zichzelf een beetje respecteerde had zo zijn ‘Fanny’, meestal (naïef) geschilderd door een plaatselijk lid van de club met wat verf aan zijn vingers.
Degene die een stommiteit had begaan werd tijdens het voltrekken van zijn ‘boetedoening’ in alle stilzwijgen kritisch geobserveerd door de andere spelers die als een Grieks koor achter hem stonden.
Het hoeft geen betoog dat het vaak een hele strijd moet geweest zijn om te kunnen verliezen. Want dan pas had je de billen van Fanny gewonnen.

Soms is, dank zij een vernuftig sociaal ritueel, genieten van verliezen.