Reizen naar je reizen

Hoe kan je weg gaan als je niet weg kan? Hoe op reis gaan als je in je kot moet blijven?
In deze blog verkennen we een eenvoudige manier om de wachtzaal te verlaten.

Marcel Proust leed aan een zware vorm van asthma en kwam het grootste deel van zijn leven niet uit zijn kamer. Omdat hij een man was die gulzig in het leven stond maar gekluisterd was aan zijn bed, zocht hij naar een methode om toch de aangename dingen van het leven zo intens mogelijk te beleven. Hij deed daartoe een beroep op zijn geheugen en daalde methodisch de trappen van de herinnering af naar prettige of verrijkende gebeurtenissen uit het verleden. Die exploreerde hij zintuiglijk zo intens dat hij opnieuw – en vaak sterker dan toen – de emoties kon herbeleven die hij toen ervoer. Meer nog, hij kon bewuster genieten van datgene wat op het moment zelf niet helemaal doordrong. Vaak zijn we immers op het moment zelf afgeleid of met teveel dingen tegelijk bezig om ten volle de rijkdom van wat we meemaken te kunnen vieren. Of zoals Prévert het zo mooi verwoord: ‘Ik herkende het geluk aan het geluid dat het maakte toen het verdween.’

Dat geldt zeker voor reizen. Vaak vlieden we met onze smartphone in aanslag doorheen landschappen, steden, musea en klikken op alles waarvan we denken dat we het later nog eens (grondiger) gaan herbekijken. Amper thuis verglijden de verrukkelijke ervaringen in ijltempo naar de catacomben van ons geheugen.
Er aan terugdenken en ze savoureren als de parels die het stressante dagelijkse leven een glinstering geven, doen we niet. Wegens geen tijd.

Wel, die tijd in lockdown, hebben de meesten onder ons nu eindelijk wel.
De tijd om te reizen naar je reizen.
Lezer, ben je klaar om te vertrekken?
Lees eerst de tekst door en daarna ben je weg.

Ga comfortabel zitten of liggen, pas je favoriete ontspanningstechniek toe en pik een reis uit je herinnering. Stel je voor dat je in een trein zit die vertrekt in het hier en nu en die je meeneemt naar ginder en toen. De trein rijdt achterwaarts, voel hoe je rugwaarts meegezogen wordt het verleden in, tot hij vertraagt en aankomt in de herinnering van een plek ‘ginder en toen’. Dat hoeft niet de ‘juiste’ of ‘belangrijkste’ plek te zijn van die reis, gewoon de eerste beste die in je opkomt en die je je goed voorstellen kan. Daar stopt de trein en stap je uit. En plots ben je er, op en in die plek. Ginder wordt hier en toen wordt nu.

Je bent nu op deze plek.
Als je recht voor je kijkt, wat zie je dan?
Als je om je heen kijkt?
Welke geluiden kan je horen?
Voel je iets tactiel? Bijvoorbeeld zon op je gelaat, of wind, of een bepaalde manier van zitten, liggen, bewegen, verplaatsen…?
Misschien eerder uitzonderlijk, maar je weet nooit: ruik of smaak je iets op deze plek?
Kortom, je leeft je met je zintuigen in deze plek in, tot de ervaring ervan terugkomt, tot je weer voelt wat je toen ook voelde, of misschien nu zelfs sterker dan toen, omdat je aandachtiger bent, minder afgeleid.

Vanuit deze plek kan je nu andere plekken verkennen, ontmoetingen opnieuw herbeleven, genieten van maaltijden, landschappen, sferen, kunstwerken, rust (bijvoorbeeld in dat klooster of tijdens die wandeling langs het strand) of dynamiek (bijvoorbeeld de Ramblas in Barcelona, het Jemaa el Fna plein in Marrakesh of het surfen op de golven in Wissant).
Misschien blijf je dit keer staan voor een detail. Het zachte geklater van water in een Moorse tuin, het doorgroefde, serene gelaat van een visser die zijn netten herstelt, de sobere gemeenzaamheid van kaartende oude mannen in de schaduw van een caféterras, de onverwachte diepe glooiing van een landschap toen je op die heuvel stond.

Herbeleef het.
Je kan de tijd nemen nu de tijd jou niet neemt.
Waardevolle maar verwaarloosde herinneringen reanimeren tot belevingen van schoonheid en troost.
Aandacht geven aan wat door gebrek aan aandacht veel te snel was verdwenen.
Of om Prévert te counteren: het geluk herkennen voor het verdwijnt.

Lezer, vertrek.
Deze podcasts kunnen je begeleiden.